• 15718阅读
  • 101回复

西瓜语会有成熟的时候

级别: 管理员
只看该作者 59 发表于: 2011-09-04
第二讲动词名词形容词副词
一、动词
第一讲中,我们通过“什么是什么”的句型,知道了维语的语序和句子结构是一种主语在句首谓语动词在句尾的框式结构,这种结构和语序对学习过德语、日语、韩语的达人们可能不算陌生了。但是,维语的这种语序和结构更接近于日语、韩语。因为,德语的实意动词(也就是不使用助动词)单句仍然是主谓宾结构,而维吾尔语的标准语序结构则是始终是主宾谓顺序,这点和日语、韩语完全一样。
这一讲我们要从前一讲的“什么是什么”句型导出其他句型,其中还要联系到一些动词的概念。所以,请大家先熟练掌握前一讲的“什么是什么”句型。尤其是该句型中的句尾6种动词。因为这是导出这讲新句型的出发点。
在绝大多数语言中,动词具有举足轻重的作用,它的最明显语法作用就是成句作用,也就是说有动词才能有句子,否则不能成句。除此以外,动词还有辅助描述作用用以扩展语汇。
所以,动词的第一个方面就是它的谓语形式(成句作用的具体实现)和非谓语形式(在句中不做谓语)。首先我们来学习动词的谓语形式。

先来看这句话:maen kitab maen.我是书。
这句话中,句尾的maen是成句的关键。有了它,这句子才能成其为句子。这句子中,maen是一类事物中的一个,kitab是另一类事物中的一个,然后依靠句尾动词maen把这两事物对应起来。当我们明确maen和kitab之间的这种对应关系时,就可以忽略句尾maen的存在,这就是句尾maen这类动词可以省略的理论依据。
因为句尾的maen就像一根画出的线向我们指出了句首主语maen和kitab的对应关系,所以我们称这种动词为“系词”。而称句尾系词maen前面的成分为“表语”。
因此,这句维语的句子成分就是“主语+表语+系词”的句子结构。
maen kitab maen.这句句子,传统上还可以分成两部分,那就是主部maen和谓部kitab maen,而这时的kitab maen可以看做一个(意义)完全动词,因为如果没有了kitab我们就不知道句尾的maen将主语和什么联系起来。
同理,biz kitab miz.saen kitab saen.silaer kitab silaer.siz kitab siz.u kitab tur.ular kitab tur.也都是这样。
系词是动词,但不表示动作,只表示事物之间的对应关系、联系。

二、句型“什么+动作动词+什么”
A、肯定式
maen kitab koerimaen.我看书。
biz kitab koerimiz.我们看书。
saen kitab koerisaen.你看书。
silaer kitab koerisilaer.你们看书。
siz kitab koerisiz.您看书。
u kitab koeridu.他看书。
ular kitab koeridu.他们看书。
附注:
1、u kitab koeridu.和ular kitab koeridu中句尾的du是dur的省略形式,是使用习惯。
2、koer是“看”这个动词的基本形式。
大家可能已经发现,这种句型的7句句子,都是在上一讲句型的基础上在句尾的maen、miz、saen、silaer、siz、dur前加动词基本形式并用i音连接。
没错,是这样的。这时候,koerimaen是一个变化了的动词,koer表示动作“看”。而后面的maen、miz。。。之类的则表示人称、时态等等,他们成为了koer的词尾了,在这种情况下它们已经不是系词了。变成词尾后原先dur中的r要脱落变成du。
在这种句型中,koer所在位置可以用任何表示动作的动词基本形式替换,不要管替换后意义有多荒诞,只要语法正确就行。实际上意义荒诞不荒诞,也是由上下文语境而决定的。

下面给出一些表示动作的动词基本型,供大家替换用:
angla——听
soezlae——说
oqu——读
yaz——写
yae——吃
ich——喝
oina——玩(游戏之类、棋类等)、打(球之类)
al——买
sat——卖
ur——打、打击
qohda——保卫、保护
chaek——吸、抽(香烟等)
ishlae——做
qil——做
qaerdirlae——珍惜、真爱
soey——爱
bashla——开始
tazila——打扫、清洁
suert——擦
yu——洗
oegaen——学习

下面给出例句:
例句1、
dueshmaen urimaen.我打敌人。
dueshmaen urimiz.我们打敌人。
dueshmaen urisaen.你打敌人。
dueshmaen urisilaer.你们打敌人。
dueshmaen urisiz.您打敌人。
u dueshmaen uridu.他打敌人。
ular dueshmaen uridu.他们打敌人。
大家想想,为什么最后两句例句我给出了主语u和ular,而其他几句我都省略了主语?当然,其他几句主语都可以不省略。
例句2、
siyasaet oeginimaen.我学习政策。
siyasaet oeginimiz.我们学习政策。
siyasaet oeginisaen.你学习政策。
siyasaet oeginisilaer.你们学习政策。
siyasaet oeginisiz.您学习政策。
u siyasaet oeginidu.他学习政策。
ular siyasaet oeginidu.他们学习政策。
说明:
1、oegaen按动词变化应该是oegaenimaen、oegaennimiz、oegaenisaen。。。,但是,因为oegaen词尾是包含ae音的闭音节,因此词尾ae音要向n后面的i音靠拢,所以就音变成为i音,这样就有了oeginimaen、oeginimiz、oeginisaen。。。。
例句3、
kitab soeyimaen.我爱书。
kitab soeyimiz.我们爱书。
kitab soeyisaen.你爱书。
kitab soeyisilaer.你们爱书。
kitab soeyisiz.您爱书。
u kitab soeyidu.他爱书。
ular kitab soeyidu.他们爱书。

B、句型“什么+动作动词+什么”的否定式
maen kitab oqumaimaen.我不读书。
biz kitab oqumaimiz.我们不读书。
saen kitab oqumaisaen.你不读书。
silaer kitab oqumaisilaer.你们不读书。
siz kitab oqumaisiz.您不读书。
u kitab oqumaidu.他读书。

ular kitab oqumaidu.他们读书。
说明:
1、oqu为动词“读”的基本形式,oquma为“读”的否定式基本形式。可以看出,动作动词的否定式基本型是在肯定式基本型后直接附着否定词ma构成。
2、学过德语、法语的达人,可以通过小舌音来掌握q音的读法。方法是,用法小舌音的部位和动作闭塞气流持阻,然后放开送气发爆破音,发音近似看k,只不过声音由口腔舌根部为发出,发音方法和部位与gh音完全相同。

下面给出前面列出的动作动词基本型所构成的否定基本型
koermae——不看
anglima——不听
soezlimae——不说
oquma——不读
yazma——不写
yemae——不吃
ichmae——不喝
oinima——不玩(游戏之类、棋类等)、打(球之类)
alma——不买
satma——不卖
urma——不打、不打击
qohdima——不保卫、不保护
chaekmae——不吸、不抽(香烟等)
ishlimae——不做
qilma——不做
qaerdirlimae——不珍惜、不真爱
soeymae——不爱
bashlima——不开始
tazilima——不打扫、不清洁
suertmae——不擦
yuma——不洗
oegaenmae——不学习
说明:mae为ma的音变,音变规律大家通过观察就能发现了,总的原则就是以发音器官动作方便自然过渡为原则。ae、oe、ue为前元音(声音自口腔前部发出),a、o、u为后元音(口腔后部发出),e、i为中元音(口腔中部发出)。中元音有时可以算入前元音有时可以算入后元音,主要根据维人语言习惯。

对话例句:
silaer kawap satisilaer?你们卖羊肉串吗?
yaq,satmaimiz.ular satidu.不,我们不卖。他们卖。


C、疑问式
范例1:辅音结尾的肯定基本型的疑问式
koeraemdimaen、koerimaenmu——我看吗
koeraemdimiz、koeraemduq、koerimizmu——我们看吗
koeraemsaen——你看吗
koeraemsilaer——你们看吗
koeraemsiz——您看吗
koeraemdu——他、他们看吗
范例2:元音结尾的肯定基本型的疑问式
oqumdimaen、oquimaenmu——我读吗
oqumdimiz、oqumduq、oquimizmu——我们读吗
oqumsaen——你读吗
oqumsilaer——你们读吗
oqumsiz——您读吗
oqumdu——他、他们读吗
范例3:否定基本型的疑问式
qohdimamdimaen、qohdimaimaenmu——我不保卫(保护)吗
qohdimamdimiz、qohdimamduq、qohdimaimizmu——我们不保卫吗
qohdimamsaen——你不保护吗
qohdimamsilaer——你们不保护吗
qohdimamsiz——您不保护吗
qohdimamdu——他、他们不保护吗
由上面可以看出,疑问式是在肯定或者否定的基本型基础上加上表示疑问的m然后再附着人称词尾maen、miz、saen、silaer、siz、du

例句:
waetaen qohdaimizmu?我们保卫祖国吗?
waetaen qohdamdimiz?我们保卫祖国吗?
waetaen qohdamduq?我们保卫祖国吗?
waetaen qohdimamdimiz?我们不保卫祖国吗?
waetaen qohdimamduq?我们不保卫祖国吗?
waetaen qohdimaimizmu?我们不保卫祖国吗?

aeskaerlaer oezlirining waetinini qohdaidu.战士们保卫自己的祖国。
说明:
1、laer是复数词尾,aeskaerlaer意思是“战士们”。
2、oezi是他自己的意思,oezliri是他们自己,oezaem是我自己,oezimiz是我们自己,oezaeng是你自己,oezaenglaer是你们自己,oezingiz是您自己,这些词的词根是oez,意思是“自己”。
3、waetinini中最后的ni是宾格词尾符号,表示waetaen是宾语,是动作的对象,具有强调作用。维语名词在句中的地位可以用格的概念来表述,以后会详细说到。前面我们说到过维语语序的标准顺序是“主+宾+谓”,用了宾格词尾ni以后就可以突破这个限制,不过动词在绝大多数情况下仍需在句尾。
4、oezlirining意思是“他们自己的”,其中ning是所有格词尾(我个人认为可以看做领格),waetini是waetaeni的音变,waetini表示waetaen这个词表示的事物属于oezliri这个事物的,我个人认为waetini中最后的i可以看做属格。oezlirining waetini构成一个语法上有紧密关系的结合体,意思是“他们自己的祖国”,然后再加上宾格词尾ni构成oezlirining waetinini,表示“他们自己的祖国”这个词组在句中是宾语。

对话例句:
qoy goeshi satmamsilaer?你们不卖羊肉吗?
yaq,satmaimiz.不,我们不卖。
ular satidu.他们卖。
级别: 管理员
只看该作者 60 发表于: 2011-09-04
第三讲 维语动词、名词、形容词、副词
动词的非谓语形式

一、动词的名词性用法

前一讲中,我们实践了维语动词的成句作用,即维语动词的谓语形式。从中我们可以看出,动词的成句作用是以动词的人称、时态等的变化来实现的。我们将动词的这种作用称作谓语形式。因此,顾名思义动词的非谓语形式,便是与之相对应的非成句作用,也就是在句中不充当谓语。

简单的讲,动词的名词性用法,就是指句子中凡是名词或者名词性词组可以出现的位置,动词经过相应变化(非谓语变化)后也可以出现在该位置充当句子非谓语成分。

A、sh动名词
例句:

waetaen qohdash bizning burchimiz.保卫祖国是我们的职责。
说明:
1、biz是代词“我们”的意思,bizning是biz的所有格形式意思是“我们的”,我个人称之为biz的领格形式。
2、burch是名词,意思是“职责”,词尾的imiz表示burchimiz是属于前面bizning的,burchimiz我个人称之为名词的属格形式,这里是第一人称复数属格形式。
3、qohda是“保卫、保护”的动词原形,在这里加sh做非谓语变化后成为名词qohdash,这种变化后的产物也称之为动名词。qohda本身是动词,所以可以跟动作的对象waetaen,因此就有了waetaen qohda。又因为是向名词变化,所以有了waetaen qohdash。这样了以后,就可以和名词一样充当主语填充到“什么是什么”的句型中主语的位置了。实际上,凡是该句型中允许名词、代词出现的地方,这种动名词都可以出现,所以该剧也可以说成bizning burchimiz waetaen qohdash.意思是“我们的职责是保卫祖国”
4、该句结尾的系词“dur”省略了,完整形式是waetaen qohdash bizning burchimiz dur.

下面给出一些词语,供大家用维语的“A+B+系词”句型,来练习掌握动词的sh动名词的构成和使用。

taerjimae qil(动词)——翻译
juemlae(名词)——句子
maqalae(名词)——文章
waezipae——任务
yaz(及物动词)——写
alma(名词)——苹果
su uez(不及物动词)——游泳
hizmaet(名词)——工作
ish(名词)——事情、工作
taekshuer(及物动词)——检查、调查
izdae(及物动词)——找、找寻、寻找
kawap qil(不及物动词)——做烤羊肉串
asan(形容词)——容易
qiyin、taes——困难的
qiziq(形容词)——有趣的、有意思的、有意义的
arzu(名词)——愿望、意愿
uemid(名词)——希望、希冀
nahsha(名词)——歌、歌曲
usul(名词)——舞、舞蹈、办法
tangsa(名词)——交谊舞
oina(动词)——跳(舞)、玩(棋类、游戏等)
shahmat(名词)——棋
uyun(名词)——游戏、节目
tamaka(名词)——香烟
haraq(名词)——酒
piwa(名词)——啤酒
tamaq(名词)——饭
ash(名词)——饭食
gangpaen(名词)——米饭
suyuq ash(名词)——汤面
laengmaen(名词)——拌面
chinae(名词)——碗
taehsae(名词)——盘子
ligaen(名词)——盘子
choka(名词)——筷子
qoshuq(名词)——调羹、勺子
sapliq(名词)——大勺子、炒勺
qazan(名词)——锅
ash qazan(名词)——胃  源自“食物之锅”之意
bala(名词)——孩子
oghul(名词、形容词)——男、男人、男孩、儿子
qiz(名词、形容词)——女、女孩、女儿
qizchaq(名词)——小女孩
oghul bala——小男孩
tugh(及物动词)——生产(孩子)
ishlaep chiqar(及物动词)——生产(物品)、制造
ishlae(动词)——做、工作
ishlaet(及物动词)——使用 本意为“使运作、使工作”
bashla(及物动词)——开始
bashlan(不及物动词)——开始
ishchi(名词)——工人
dehqan(名词)——农民
maeqsaet(名词)——目的
pursaet(名词)——机会
yaenae(副词)——又、还、再
bar(形容词)——有,存在
yoq(形容词)——无、没有、不存在
qachan(副词)——何时、什么时候

范例:
1、ularning ishi kawap qilish.他们的工作是做烤羊肉串。
2、silaerning hizmitinglarni taekshueruesh bizning waezipimizmu?检查你们的工作是我们的任务吗?
3、sening waezipaeng bir uyghur dostni izdaesh tur.你的任务是找一个维吾尔朋友。
4、mening arzum bu kitabni taerjimae qilish.我的愿望是翻译这本书。
5、taerjimae qilish asan bir ish aemaes tur.搞翻译不是一件容易的事情。
6、bu juemlini taerjimae qilish qiyin aemaes tur.翻译这句句子不很难。
7、arzum bir kitab yezish.我的愿望是写一本书。注:yezish是yazish的音变
8、nahsha anglash mening arzum aemaes tur.听歌不是我的愿望。
9、taerjimae qilish bashlang.您开始翻译吧。
10、taerjimae qilish bashla.你开始翻译吧。
11、taekshueruesh qachan bashlinidu?检查什么时候开始?
常规的肯定句、否定句、疑问句,在意思不产生误解的情况下,我们可以用“主+表+系”结构句型结合动名词以及以后要讲到的动词的其他非谓语用法来表达。
从例句9、10可以看出sh动名词还可以用在“主+宾+及物动词”这样的句型结构中,这样我们的表达范围进一步扩大了。
系词“maen、miz、saen、silaer、siz、dur”的非谓语形式,要用动词bol来实现。
范例:
maen ishchi maen.用bol变成非谓语形式就是maen ishchi bolush

例句
1、aerkaer bolush mening arzum.成为军人是我的愿望。(言下之意就是我欲成为军人)
2、aeskaer bolushning pursiti yaenae bar.仍有成为军人的机会。
注:例句2中aeskaer bol是系表结构意思是“成为军人”加sh名词化以后变成动名词词组aeskaer bolush,然后再加上所有格词尾ning(我个人称为领格词尾)从而对pursaet一词具有了所有权,使aeskaer bolushning pursiti成为了一个整体,在句中充当主语。
3、maeqsitim bu maqalini taerjimae qilish.我的目的是翻译这篇文章。
级别: 管理员
只看该作者 61 发表于: 2011-09-04
第四讲 维语动词、名词、形容词、副词
第四讲 维语动词、名词、形容词、副词

动词的非谓语形式
一、动词的名词性用法
A、sh动名词的否定式
例句:
biz inglizchae oegaenmaeslikimiz keraekmu?我们不需要学英语吗?
hae'ae, (inglizchae)oeginishimiz shaert.是的,必须学。
说明:
1、sh动名词否定式是动词基本型附加masliq词尾构成,并根据语音将masliq进行音变,第一句中oegaenmaesliq就是oegaen的sh动名词否定式。biz inglizchae oegaenmaeslikimiz中最后的imiz是领属附加成分(我个人称之为属格附加成分),而开头的biz是oegaen的主语,和后面的inglizchae oegaenmaeslik是逻辑上的主谓关系而不存在对inglizchae oegaenmaeslik语法上的统领关系,所以此处biz不加所有格词尾(我个人成为领格)ning。
2、“主语+sh动名词附着领属附加成分(im、imiz、ing、inglar、ingiz、i)+keraek(或者lazim)”是一个表达“谁应该(需要、要)、应当做什么事”的句型结构,句尾的keraek、lazim是句子的表语,谓语动词通常是省略的。shaert用法和keraek、lazim一样,但意思更强烈,表示“必须”的意思。
3、kearaek还可以用在“名词、代词+gha+名词+keraek”的句型中,表示某人需要什么。比如:sizgae nemae keraek?bir piyalae piwa.您(需)要什么?一杯啤酒。
4、凡是以前没有出现过的语法现象,以后我们都会逐步详细带到,难以理解的达人可以暂时死记住会用就行,不必去苦思冥想。

sh动名词用法的更多例句:
1、u uyghurchae bilishi mumkin.他可能懂维语。mumkin,形容词,“可能”的意思
2、maen uni tonumaslikim mumkin.我可能不认识他。uni是代词u加宾格词尾的形式
3、aehwal bilmai,aldirap hulasae chiqarmasliq lazim.不要不知道情况忙于下结论。aehwal:情况,bil:知道、了解、懂、会,aldira:忙,hulasae:结论,chiqar:给出
4、aekaerlaerdin oeginish keraek.要像军人学习。这句是无主语sh动名词词组作主语,所以动名词oeginish没有表示人称的领属附加成分。
5、uyghur toghruluq maesillilaerni aestayidil muzakirae qilish shaert.必须认真讨论和维吾尔人有关的问题。
说明:
toghruluq——关于
maesilae——问题
aestayidil——认真地
muzakirae qil——讨论。由名词“muzakirae”加动词qil构成。


B、ghu动名词

该类动名词由动词基本型加词尾ghu构成,表示做该动作的愿望、欲念。

例句:
1、mening bu kitabni koerguem bar.我想看这本书。bar(形容词):有
2、beijinggha ghaitqum kaeldi.我想回北京了。kael(不及物动词):来
3、tamaq yeguem yoq.我不想吃饭。yoq(形容词):没有
4、uning telewizor koerguesi keliwatidu.他想看电视。

维语ghu动名词另一种用法因为和名词的格有联系,而名词的格我们还没有具体讲到,所以等以后讲到名词的格时再来讲ghu动名词的另一种用法。

级别: 管理员
只看该作者 62 发表于: 2011-09-04
第五讲 维语动词、名词、形容词、副词

动词的非谓语形式
一、动词的名词性用法
C、ghuchi动名词
ghuchi动名词由动词基本型附加ghuchi动名词尾构成,表示做该动作的人。
例:
maen oqughuchi.我是学生。
这句话中的表语oqughuchi就是由动词oqu基本型附加ghuchi动名词尾构成的ghuchi动名词,这种动名词因为表示的是做动作的主体,所以称作“主体动名词”

又比如:
inglizchae oegaenguechi 英语学习者
yapon tili oegaenguechi 日语学习者
yazghuchi 作者、作家
uchquchi 飞行员
其中的guechi、quchi分别是根据前面动词的读音所做的语音变化。
说明:
1、yapon是名词意思是“日本”,til是名词意思是“舌头、语言”,yapon tili中tili是加了领属附加成分的形式,表示该词从属于yapon这个名词,但在意义上til表达的意思是主要意思,yapon表达的意思是次要意思,换句话来说就是yapon只是til的修饰语。

D、maq动名词
由动词基本型加maq词尾构成,如:koermaek、yazmaq、soezlimaek、anglimaq、oqumaq、taerjimae qilmaq
用法:
1、用于诗歌、谚语、格言等固定格式中,意义和sh动名词相同
例:demaek asan,qilmaq taes.说起来容易,做起来难。demaek的动词原形是dae表示“说”的意思
在这种用法中,否定式和sh动名词一样是masliq。比如:koermaek看,koermaeslik不看

2、在词典中列举动词用。到目前为止,我们提供给大家做替换用的动词时都是给的动词肯定基本型,实际上在维吾尔语词典中,给出动词的方式就是用的这种maq动名词形式
3、和名词一样具有一定的格的形式从而起到一定的作用,表达一定的意义。这将在以后讲名词和名词的格的时候一起讲述。
级别: 管理员
只看该作者 63 发表于: 2011-09-04
维吾尔语字母表
































级别: 管理员
只看该作者 64 发表于: 2011-09-04
















级别: 管理员
只看该作者 65 发表于: 2011-09-04
1st the Basics
Study this page first to learn the basics of conversation in Uighur.
What to Say... (English) Neme Deymiz... (Uyghurqe)
    
1. Introducing People 1. Kixilerni Tonuxturghanda
1). Let me introduce you to Mr. John. 1). Men sizge John'ni tonuxturup khoyay.
2). Let me introduce my friend, Anna. 2). Dostum Anna'ni sizge tonuxturup khoyay.
3). May I introduce my husband? 3). Yolduxumni sizge tonuxturup khoysam bolamdu?
4). I don't think you've met my wife. 4). Siz ayalimni bilmeysizghu daymen?
5). This is Thomas; he works with me. 5). Bu Tomas bolidu, u men bilen bille ixleydu.
    
2. When Introduced 2. Tonuxturulghanda
1). How do you do? 1). Yahximusiz?
2). How do you do? Mr. John. 2). Yahximusiz? John apendim.
3). I'm very glad to meet you. 3). Tonuxkhanlighimiz intayin yahxi boldi.
4). I'm glad to have this opportunity to meeting you. 4). Siz bilen tonuxux pursetge ige bolghanlighim yahxi boldi.
5). I've heard a lot about you. 5). Sizni burunla anglighan idim.
6). I've wanted to meet you very much. 6). Sizni bilen tonuxuxni arzu khilattim.
    
3. How to Introduce Yourself  3. Ozinigizni Tonuxturux
1). My name is Jack. 1). Men Jack bolimen.
2). Mr. Cook, may I introduce myself? I am Jack. 2). Cook apendim, ozemni sizge tonuxturay. Men Jack bolimen.
    
4. When Meeting or Parting 4. Koruxkende ve Hoxlaxkhanda
1). How are you? 1). Yahximusiz?
2). How do you do? 2). Ehvaling khandakh?
3). How are you doing? 3). Ehvaling yahximu?
4). How have you been lately? 4). Yekhindin beri khandarakh ketip barisen?
5). How is your family? 5). Ayleng khandakh?
6). Hey, what is up? 6). Hoy, barmusen?
7). Goodbye (bye). 7). Hox.
8). Good night. See you tomorrow. 8). Hox emise. Ete koruxeyli.
9). See you later. 9). Keyin koruxermiz.
10). Bye, say hello to your kids. 10. Hox, balliringha salam berip khoy.
    
5. When Thanking People 5. Kixilerge Khandakh Rehmet Eytimiz
1). Thank you. 1). Rehmet sizge.
2). Thank you very much. 2). Sizge kop rehmet.  
3). Thanks a lot. 3). Kop texekkur bildurumen.
4). Thanks. 4). Rehmet.
5). Thanks so much. 5). Kop rehmet.
6). It is very kind of you. 6). Bek obdan khildingiz.
7). Thank you for all your trouble. 7). Sizni kop avare khildim.  
    
6. What to say to apologize 6. Khandakh kequrum soraymiz
1). Sorry. 1). Kequrung.
2). I'm sorry. 2). Hapa bolmang.
3). I'm sorry to troble you. 3). Sizni avara khildim, kequrung.
4). I'm sorry for all the trouble.  4). Sizge jikh avareqilikh tepip berdim, hapa bolmang.
5). Excuse me, please. 5). Kequrung.
6). I hope you'll excuse me. 6). Kequruxingizni soraymen.
7). I beg your pardon.  7). Sizdin kequrum soraymen.
    
7. What to say to reassure people 7. Kequrmige javap khayturux
1). Oh, that's all right. 1). Hiqkhisi yokh.
2). It's OK, no problem. 2). Hiq nime bolmaydu.
3). I understand perfectly. 3). Men tolukh quxumimen.
4). Don't worry about it. 4). Hatirjem bolung.
5). Forget about it. 5). Untup khiling.
    
8. Remarks about the weather Hava toghrisida
1). What a nice day? 1). Nimedigen yahxi kun?
2). What a lovely day, today! 2). Nimedigan yahxi hava, bugun.
3). I hope it won't rain. 3). Yamghur yaghmisa bolatti.
4). It looks as if we were going to have a fine day. 4). Kharimakhta bugun hava yahxi bolidighan ohxaydu.
5). Looks like snow, doesn't it? 5). Khar yaghidighan ohxaydu, xundakhmu?
6). Weather is too cold. 6). Hava bek soghukh iken.
    
9. How to ask directions 9. Yolni khandakh sorax
1). Will you please tell me the way to the bus stop? 1). Aptovuz bekitige khandakh barimen?
2). Is this the right way to the City Hall? 2). Xeherlik hokumetke baridighan yol muxumu?
3). Which is the nearest way to Wall Street? 3). Wall koqisigha baridighan eng khiskha yol khaysi?
4). Is the airport far from here? 4). Aydurumgha berix yoli uzunmu?
5). I want to get to Market Street. 5). Men Market koqisigha barmakhqi.
6). I am looking for a place to eat. 6). Khosakh toyghizidighan bir yerni izdevatimen.
7). Can you tell me where the Museum is? 7). Korgezmige baridighan yolni korsitip bersingiz bolamdu?
8). Is there a post office anywhere near here? 8). Bu yerge yekhin'narakh poxta hane barmu?
9). Which train do I take for Washigton? 9). Washingtongha berix uqun khaysi poyuzgha quximen?
10). How do I get to the Statue of Liberty. 10). Horyethan Munarigha khandakh barimen?
11). Where is the White House? 11). Akh Saray nerde?
    
10. What to say when asking adivice and help 10. Kixilerdin meslihet yaki yardem sorax
1). I would like to have some information, please. 1). Sizdin biraz melumat sorimakhqimen.
2). May I ask your advice about something? 2). Sizning pikiringizni sorisam khandakh?
3). Do you think I should buy this car? 3). Sizqe muxu maxinini alsam bolamdu?
4). Please give me your opinion about the matter? 4). Bu toghurlukh sizning pikiringiz bersingiz bolatti.
5). I wonder if you'd help me? 5). Yardem bersingiz bolamdu?
6). I need your advice on how to apply for this job? 6). Bu iskha iltimas khilix uqun sizning meslihetingiz kerek?
7). Could you please help me find a job? 7). Manga bir hizmet tipip bersingiz? Otunup ketey.
8). Will you help me fill out the application forms. 8). Iltimas jedvellirini toldorup bersingiz bolamdu?
9). Help me, please? 9). Yardem bersingizqu?
10). Can you give me hand? 10). Manga yardem beringe?
    
11. Having difficulty in understanding English 11. Englizqi quxunuxte khiynalghanda
1). I am afraid I don't understand you. 1). Sizning gepliringizni quxenmeyvatimen.
2). I am sorry, I don't quite understand. 2). Kequrung, gipingizni digendek quxenmidim.
3). Would you mind saying that again. 3). Digen gipingizni yene bir khaytilisingiz bolamdu?
4). Would you mind speaking more slowly? 4). Astarakh sozlisingiz bolamdu?
5). Could you repeat what you said? 5). Gepingizni baxkhidin bir disingiz khandakh?
6). I didn't quite catch what you said.  6). Diginingizni taza bilelmey khaldim.
7). Excuse me. What did you say? 7). Kequrung. Zadi nime didingiz?
8). My English is poor, I can't express it very well in English. 8). Mening Englizqem biraz naqar, Englizqide ozemni tolukh quxendurelmeymen.
9). I don't know how to say it in English. 9). Buni Englizqide khandakh deydighanlighini bilmeymen.
10). I can't understand you if you speak too fast. 10). Qapsan sozlisingiz quxunelmeymen.
11). I can't think of the exact word, but perhaps you know what I mean. 11). Nekh sozni isimgha kelturelmeyvatimen, birakh mening nime dimekqi bolvatkhanlighimni bilisizghu.
12). A sort of ... you know. 12). Helikhi ... bilisizghu?
13). No, I don't mean that. 13). Yakh. uni dimekqi emesman.
14). Well, I don't know what you call it. 14). Hmm..., uni nime dep ataydighanlighingni bilmeymen.
    
12. Expression of Agreement 12. Pikir, kozkharaxlargha khoxuldighanlikhni bildurmek
1). Yes, I quite agree with you. 1). He'e, pikiringizge khoxulimen.
2). Well yes, that is true. 2). Elbette, bu gepingiz toghra.
3). I think you are right. 3). Meningqe toghra didingiz.
4). Yes, that is just what I think. 4). Bu nekh mening oylighinimdek boldi.
5). Certainly, that is exactly what I was going to say. 5). Elbette, menmu nekh xuni dey digen idim.
6). I think so. 6). Xundakh.
7). I fully agree with your idea. 7). Sizning pikiringizge tolukh khoxulimen.
    
13. Expression of Disagreement 13. Pikir, kozkharaxlargha khoxulmaslikhni bildurmek
1). Well, I disagree with you. 1). Yakh, pikiringizge khoxulmaymen.
2). No, I really don't think so. 2). Yakh, undakh emesmikin dymen.
3). Oh no, that can't be true. 3). Yakh, undakh bolmaydu.
4). No, I rather doubt that. 4). Yakh, bundakh dep oylimaymen.
5). Well, I am afraid I can't agree with you. 5). Hmm..., kokhariximiz birdek emes ohxaydu.
    
14. Expression of satisfaction 14. Khanaetlengenlikni bildurmek
1). I'm quite satisfied. 1). Men buning'gha razi boldum.
2). I like it very much. 2). Men buni bek yahxi kordum.
3). It's very satisfactory. 3). Bu kixilerni razi khilidu.
4). I feel very pleased about it. 4). Buning'gha intayin razi boldum.
5). That is just right. 5). Digendek boldi.
6). That is how I like it. 6). Xundakh boluxni kotken idim.
7). It's just what I wanted. 7). Nekh mening diginimdin qikhti.
8). I have nothing to complain about at all. 8). Buning'gha tolukh khanaetlendim. Hiq armanim yokh.
9). Yes! The exam score is much better than I expected. 9). Hoy! Imtihan netijem oylighinimdin yahxi qikhiptu.
    
15. Expression of dissatistaction toward a situation 15. Melum bir ehvalgha khanaetlenmigenlikni ipadilex
1). I don't like it at all. 1). Buni zadi yahxi kormidim.
2). It's very annoying. 2). Bu ix beximni bek aghritti.
3). I feel very bad about selling the car. 3). Bu maxinini setixkha konglim tartmidi.
4). It isn't what I expected. 4). Oylimighan yerimdin qikhti.
5). It's almost disappointing. 5). Buningdin bek puxayman boldum.
    
16. Expression of liking for things. 16. Nersilerni yahxi korgenlikni ipadilex
1). I like that. 1). Uni yahxi korimen.
2). I like doing that. 2). U ixni khilixni yahxi korimen.
3). I do like it. 3). Buni yahxi kordum.
4). I do like doing that. 4). Men u ixi khilixni hekhikheten yahxi korimen.
5). It is nice. 5). Bu yahxi.
6). It is very nice, indeed.  6). Elbette, bu intayin yahxi boldi.
7). It's really wonderful! 7). Bu hekhikheten bek isil boldi.
8). Really, it's almost perfect! 8). Elbette, bu teltukus boldighu!
9). I don't think I've seen anything I like better. 9). Bunindin yahxirakh nersini korpakh'khinim yokh.
    
17. Expressions of dissatisfaction with an object or an action. 17. Melum nerse ve herkeke razi bolmighanlikhni bildurux
1). I don't like that. 1). Uni yahxi kormidim.
2). I don't like doing that. 2). U ixni khilixni yahxi kormeymen.
3). I do dislike that sort of thing. 3). Xundakh ixlarni yahxi kormeymen.
3). I hate to do that sort of thing. 4). Men undakh ix khilixni oq korimen.
4). It is awful. 5). Be naqar ix boldi.
5). It is a horrible thing, isn't it? 6). By bek eski is boldi, xundakhmu?
    
18. Expressions of liking for persons 18. Xahsilerni yahxi korgenlikni ipadilex
1). He's a very pleasant person. 1). U intayin huxhoy adam.
2). She is a very nice lady. 2). U nahayti isil ayal.
3). She is really a nice girl. 3). U hekhekheten bir yahxi khiz.
4). Hasan is one of those very nice people. 4). Hasan nahayti obdan adamlerning biri.
5). I'd like to be a close friend of Jim. 5). Jimning yekhin dosti boluxni halaymen.
    
19. Expressions of dislike of persons 19. Xahsilerni yahxi kormeydighanlikhni ipadilex
1). I can't stand that man. 1). U adamni oq korimen.
2). I can't stand that fellow. 2). U kixidin seskinip kettim.
3). A most unpleasant sort of person. 3). Kixini zerikturudighan adam.
4). I do dislike that woman. 4). U hotonni yaratmaymen.
5). He's not the kind of man I like. 5). Undakh ademlerni yahxi kormeymen.
6). I don't care much for that sort of man. 6). Uningdek ademlerni halimaymen.
    
20. Expressions of doubt 20. Gumanlikhni bildurmek
1). I wonder. 1). Xundakhmidu?
2). I doubt it. 2). Ixenmeymen.
3). It is just possible. 3). Belkim boluxi mumkin.
4). You never know.  4). Belkim xundakhtu.
5). Well, I wouldn't know. 5). Buni rastlighini bilixim tes.
    
21. Expression of opinion, belief and so on. 21. Pikir, ixenqe khatarlikhlarni bildurmek
1). I think so. 1). Xundakh dep kharaymen.
2). I don't think so. 2). Undakh emesmikin.
3). I believe so. 3). Xundakh boldighanlighini ixinimen.
4). I don't believe so. 4). Bundakh bolidighanlighni ixenmeymen.
5). I expect so. 5). Xundakh boluxini kutken idim.
6). I don't expect so. 6). Undakh boluxini oylimighan idim.
7). I don't believe it. 7). Uning'gha ixenmeymen.
8). I can't believe it. 8). Xundakh boldima? Ixenmeymen.
9). I'm not sure. 9). Nekh birnime delelmeymen.
10). You may be right, but... 10). Sizing toghra boluxi mumkin, lekin...
11). I may be wrong, but... 11). Mening pikirim hata boluxi mumkin, birakh...
12). It's most unlikely. 12). Yuzbermeslik mumkinligi intayin zor.
    
22. Expressions of suggestions 22. Telep khoyux
1). Shall I open the window? 1). Penjirni aqsam bolamdu?
2). Shall we go together? 2). Bille barsakh bolamdu?
3). Let's change the subject. 3). Baxkha parangni baxlayli.
4). Let's not talk about it any more. 4). Bu toghurlukh gepimizni tohtitayli.
5). You'd better hurry up. 5). Qapsanrakh mangsang bolamdikin.
6). You'd better take care. 6). Dikh'khet khilsang yahxirakhmikin.
7). Why not try it again? 7). Yene bir khitim sinap korseng khandakh?
8). Why not tomorrow? 8). Ete khilsakh khandakh?
9). What do say to a cup of hot chocolate? 9). Bir bardakh qokolattin keltureymu?
10). Suppose I let you know later. 10). Sanga keyin dep berey.
11). Supppse you give me a call tomorrow afternoon. 11). Ete quxtin keyin manga bir telefon bergin.
    
23. What to say when making appointment. 23. Uqruxux vahtini belgulex
1). May I visit you sometime tomorrow evening? 1). Ete keqkhurun oyingizge barsam bolamdu?
2). Are you going to be home in the afternoon. 2). Ete quxtin keyin oyde bolamsiz?
3). I would like to see you next week if I can. 3). Keler hepte siz bilen bir koruxsem bolatti.
4). What time will be convenient? 4). Khaysi vakhit sizge kholaylikh bolidu?
5). Would 2 o'clock be all right? 5). Saet 2 de vakhtingiz qikhamdu?
6). I will be at home all evening. Please drop in anytime. 6). Men keqte oyde bolimen, meyli khaqan kelsingiz boliveridu.
7). I am sorry, but I won't be at home this afternoon. 7). Kequrung, men bugun quxtin keyin oyde bolmaymen.
8). I am sorry, but I'll be busy all afternoon. 8). Quxtin keyin men intayin aldiraq bolimen, vahtim qikhmaydu.
9). I'll be free from seven.  9). Yettidin keyin box bolimen.
    
24. Expressions of sympathy 24. Ghemhurlukhni bildurmek
1). I'am sorry to hear it. 1). Bu vekheni anglap konglum yerim boldi.
2). What a pity ! 2). Biqqare !
3). I was sorry to hear you were sick. 3). Aghirip khalghiningizni anglap biraz ensirep khaldim.
4). May peace be with your father. 4). Dadingizning royi mengu jan'et'te bolsun.
    
25. Expressions of congratulations 25. Tebriklimek
1). I am glad to hear it.  1). Buni anglap hoxal boldum.
2). I'm very happy to hear that.  2). Buni bilip intayin hoxal boldum.
3). Congratulations! 3). Mubarek bolsun!
4). Let me congratulate you. 4). Seni tebrikleymen.
5). How lucky you are! 5). Nime digen teleylik sen!
6). How wonderful! 6). Pah, nime digen isil bu!
7). let me congratulate you on winning the scholarship.  7). Okhux mukapitigha erixkenligingni qin khelbindin tebrikleymen.
    
26. Expressions of requests 26. Telep khoymakh
1). Please close the door. 1). Hapa bolmay Ixikni yepivetsingiz.
2). Will you please tell me the way to the park? 2). Hapa bolmay bakh'kha baridighan yolni korsitip bersingiz.
3). Would you please give me a piece of paper? 3). Manga bir parqe kheghez bersingiz bolamdu?
4). Would you mind helping me with this? 4). Manga biraz yardem bersingiz yahxi bolatti. Avare khilidighan boldum.
5). Will you please do me favor? 5). Sizni bir ixkha avare khilidighan boldum.
6). I wonder if you'd do me a favor? 6). Manga biraz yardem berelemsizkin dem oylaymen.
7). May I ask you a favor? 7). Sizni avare khilidighan boldum.
    
27. Expressions of refusal 27. Ret khilix
1). I'm sorry, but I can't go now. 1). Kequrung, men hazir baramaymen.
2). I'am afraid I can't.  2). Yardem berelmeydighandek turimen.
3). I'am very sorry, but... 3). Hapa bolmang, bireakh...
4). Pardon me, but I'm very busy at the moment. 4). Kequrgeysiz, men hazir bek aldiraq.
    

级别: 管理员
只看该作者 66 发表于: 2011-09-04
Animals
Learn how to say animal names in Uighur.

Animals (English) Hayvanlar (Uyghurqe)
horse at, arghimakh, baytal
ox kala, bukha, inek, arghun
lion arslan, xir
cat, kitten möxük, arslan
snake atan, yilan
eyikh bear
yellow weasel aghmighan
fish belikh, belijan
fox tülke
rat qaxkhan
swan akh'khu
owl baykhux
sheep khoy, khoza
camel toge, bota
pegion kepte
antelope böken
wolf böre
marmot davghan
donkey ixek
tiger yolvas
gazelle kiyik
cuckoo kakkuk
hedgehog kirpe
whale kit
chukkar keklik
sea otter kemqet
lizard keslenqük  
gadfly köküyün
turkey körke
stork leylek
shark leheng
monkey maymun
rice weevil mite
cat müxük
one-humped camel nar
elephant pil
gull qayka
canary serikh'khuqkhaq
yellow rat serikh qaxkhan
mink su bulghuni
phoenix sumrugh
marten söser
cockroach tarakan
squirrel tiyin
chick qüje
chicken tohu
dung beetle tizekqi
pig tungguz
crow kagha
cicada tomuzgha
spider qümüle
skylark torghay
peacock toz
frog pakha
crane turna
ostrich töge khux
camel töge
giraffe zirape
leech zuluk
ant qümüle
grasshopper qiketke
goose ghaz
argali ghulja
griffon vulture kharitaz
yak khotaz
snow cock ular
wild horse khulan
earthworm sazung khurut
magpie seghizhan
worm khurut
egret khutan
bird khux  
duck ödek
duckmole ödektumxukh
alligator timsakh
rabbit toxkhan
leopard yilpiz
级别: 管理员
只看该作者 67 发表于: 2011-09-04
Colors
Learn how to say basic color names and combinations in Uighur.

Colors (English) Rengler (Uyghurqe)  
brown khungur reng  
red khizil  
orange khizghuq serikh  
gold altun reng  
yellow serikh  
green yexil  
sky blue hava reng  
blue kök  
purple sösün  
pink hal reng  
white akh  
silver kömüx reng  
gray kül reng  
black khara, siya reng  


Color Mixes Rengler Arlaxlar
+   =  
Khizil bilen Serikh arlaxsa Khizghuq-Serikh bolidu.
+   =  
Serikh bilen Kök arlaxsa Yexil bolidu.
+   =  
Kök bilen Khizil arlaxsa Sösün bolidu.
+   =  
Khara bilen Akh arlaxsa Kül Reng bolidu.
+   =  
Ahk bilen Kök arlaxsa Hava Reng bolidu.
+   =  
Khizil bilen Ahk arlaxsa Hal Reng bolidu.


Colors (Rengler) Meaning of Colors Renglerning Menasi
  
Honor and loyalty Xohret ve sadakhetlik  
  
Faith and purity Ixenq ve paklikh

Bravery and courage Baturlukh ve jüretlik

Piety and sincerity Rastqil ve semimiy

Grief and sorrow Hesret ve khayghu

Youth and hope Yaxlikh ve ümid

High rank and royalty  Yukhuri derjilik ve hanlikh  

Strength and endurance  Küqlük ve qidamlikh

Sacrifice Pidakarlikh
级别: 管理员
只看该作者 68 发表于: 2011-09-04
Days and Months
Learn how to say the days and months in Uighur.

Click here to hear some days and months read aloud.



Days (English) Künler (Uyghurqe)
Sunday Yekxembe
Monday Döxembe
Tuesday Sixembe
Wednesday Qarxembe
Thursday Peyxembe
Friday Jüme
Saturday Xembe


Months Aylar
January Yanvar
February Fevral
March Mart
April Avril
May May
June Iyun
July Iyul
August Avghust
September Sintebir
October Oktebir
November Noyabir
December Dekabir


Seasons Pesiller
Spring bahar (Etiyaz)
Summer yaz
Autumn küz
Winter khix


Expressions Ipadiler
day kün
week hepte
fortnight yerim ay (on bex kün)
month ay
year yil
today bügün
tomorrow ete
yesterday tünögün
noon qüx
morning etken
afternoon qüxtin keyin
evening ahxam
night keq
tomorrow morning ete etken
yesterday night tünögün keqte
on Monday Döxembe küni
every Friday her jüme
in December Dekabirda
on winter days khix künliri
in the beginning of March Martning baxlirida
in the middle of June Iyunning otturlirida
during the summer yaz pesilliride (yazda)
two years ago ikki yildin burun
three years later üq yildin keyin
this month (year) bu ay (yil)
next month (year) keyinki ay (yil)
last month (year) otkenki ay (yil)
this week  bu hepte
next week keler hepte
What is the date today? Bügün ayning khanqisi?
It's the 23rd of January. Yanvarning yigrime-üqi.
When is your birthday? Toghulghan küning khaqan bolidu?
My birthday is November 23. Toghulghan künüm Noyabirning 23 - küni.
It was February 1st, 1999. Xu kün 1999 yili Fevralning birinqi küni idi.
描述
快速回复

您目前还是游客,请 登录注册